Pomoc cudzoziemcom

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wołominie w imieniu Starosty udziela pomocy cudzoziemcom, którzy uzyskali  w Rzeczpospolitej Polskiej  status uchodźcy  lub ochronę uzupełniającą.

Pomocy tej udziela się na wniosek cudzoziemca złożonym w ciągu 60 dniu od uzyskania przez  niego  decyzji z Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

Do wniosku powinna być dołączona  Karta Pobytu dla każdego członka rodziny oraz w przypadku posiadania statusu uchodźcy – dokument podróży, przewidziany w Konwencji Genewskiej.

Pomoc dla cudzoziemca przysługuje począwszy od miesiąca kalendarzowego, w którym cudzoziemiec złożył wniosek, na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy kalendarzowych.

Szansą łagodnego wprowadzenia cudzoziemca w obce środowisko ma być Indywidualny Program Integracyjny. Zaczął on działać w naszym kraju w styczniu 2001 roku. Realizują go głównie Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie. Uchodźca przystępujący do programu otrzymuje pieniądze na:


•           utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego,

•             ma opłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne,

•             specjalistyczne poradnictwo prawne, psychologiczne i pomoc socjalną,

•    pomaga mu się także w załatwianiu spraw w urzędach, w problemach prawnych,czy w kontaktach 

W ciągu pierwszego półrocza pomoc finansowa jest wyższa, niż w dalszym okresie, gdyż zakłada się, że uchodźca uzyska już wtedy pewną niezależność. Tyle mówi ustawa o pomocy społecznej   dnia 12 marca 2004 roku  (Dz. U Nr 175 z 2009 r. poz 1362) - Rozdział 5 Integracja cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. W praktyce po otrzymaniu decyzji o statusie uchodźca ma 14 dni, by złożyć wniosek o pomoc integracyjną do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie właściwego dla jego miejsca zamieszkania. Pracownik PCPR przeprowadza z nim rozmowę, w czasie której ma poznać potrzeby uchodźcy. Dosyć szczegółowe pytania, dotyczące min. sytuacji rodzinnej, znajomości języka polskiego, funkcjonowania uchodźcy w nowym środowisku, sytuacji mieszkaniowej, czy zawodowej służą opracowaniu Indywidualnego Programu Integracyjnego dla całej rodziny. Program może trwać maksymalnie 12 miesięcy.

 Najważniejsza w zakresie procesu integracyjnego wydaje się nauka języka polskiego. Bez tej umiejętności uchodźca jest praktycznie odizolowany od społeczeństwa, w którym mieszka. Dlatego jest to konieczny warunek uczestnictwa
w programie. Jeśli uchodźca opuszcza lekcje zbyt często to pomoc może zostać zmniejszona, a jeśli to nie skutkuje – wstrzymana. Dzieci uchodźców podlegają obowiązkowi szkolnemu. Jednak kiedyś niechętnie je tam posyłano, bo Polska była dla nich jedynie krajem tranzytowym w drodze na Zachód. Obecnie jednak uchodźcy są zawracani do Polski w ramach umowy Dublin II.

Uchodźcy uczestniczącemu w programie pomaga się także w szukaniu mieszkania na wolnym rynku i opłacaniu wynajmowanego lokalu. Jednak cały czas potrzeby są o wiele większe niż otrzymywane wsparcie. Ogromnym problemem jest zdobycie mieszkania i opłaty za nie. Właściciele kierując się uprzedzeniami niechętnie wynajmują mieszkania uchodźcom, a często żądają nawet od nich wyższych opłat.

W pierwszym etapie, po otrzymaniu statusu uchodźca ma do załatwienia wiele formalności. W ramach IPI jest zobligowany min. do zameldowania się w miejscu zamieszkania, czy rejestracji w urzędzie pracy. Nie orientuje się
w procedurach, zwyczajach. Sam nie mówi po polsku, a rzadko też, jak wynika z rozeznań czynionych przez UNHCR, może spotkać urzędnika posługującego się językiem obcym. Poruszać się w gąszczu instytucji i formularzy pomaga mu pracownik socjalny z  CPR realizujący jego program. Najczęściej prowadzi uchodźcę do urzędu, pomaga wypełnić formularz. Wskazuje gdzie jest urząd gminy, czy najbliższy ośrodek pomocy społecznej, pomaga załatwić przedszkole dla dziecka.

Ogromną bolączką uchodźcy jest także polska służba zdrowia. Na ogólnie niski poziom opieki zdrowotnej w naszym kraju nakłada się nieznajomość przez personel medyczny języków obcych. Uchodźcy trudno dostać się do specjalisty, czy nawet do lekarza pierwszego kontaktu. A jego stan zdrowia jest często bardzo zły.

Jednak wiele problemów w instytucjach oświatowych czy placówkach służby zdrowia wynika po prostu
z nieznajomości praw i uprawnień osób, którym przyznano status uchodźcy, a także słabej orientacji samych zainteresowanych w tym zakresie.

Ogólnym założeniem Indywidualnego Programu Integracyjnego jest, by wymagać od uchodźcy aktywności. Pracownicy socjalni starają się włączać w jego sprawy tylko w sytuacjach naprawdę niezbędnych. Mimo to nadal po zakończeniu programu uchodźcy i tak najczęściej trafiają do ośrodków pomocy społecznej, albo proszą PCPR o dalsze wsparcie. Te ostatnie mogą już jednak tylko skierować uchodźcę do organizacji pozarządowych, lub pomagać załatwiać sprawy
w urzędach.

Wydaje się więc, ze Indywidualny Program Integracyjny spełnia swe zadanie jedynie częściowo. Przede wszystkim czas jego trwania jest zbyt krótki  program powinien trwać 2 do 3 lat – byłaby  to optymalna długość, podczas której uchodźca mógłby się usamodzielnić. Ludzie pochodzący  z obcej kultury, bez znajomości języka, bez dokumentów potwierdzających ich kwalifikacje zawodowe nie potrafią po roku sami stanąć na nogi. Gdy program się kończy, często zasilają grono bezdomnych. Brak też w naszym kraju spójnego systemu pomocy uchodźcom. Polska została zobligowana przez Unię do pewnych działań i robi jedynie to, co niezbędne. Państwo nie określa żadnego kierunku działania w sprawie integracji uchodźców. Jest im dawane tylko minimum, które pozwala na wegetację, a nie na prawdziwe włączenie się w społeczeństwo.

Wysokość pomocy finansowej  dla uchodźców określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
9 marca 2009 r.w sprawie udzielania pomocy cudzoziemcom, którzy uzyskali  w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą (Dz.U. z dnia 20 marca 2009 r.), zgodnie z nim:

1.        Łączna wysokość świadczeń na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego  
       przysługujących cudzoziemcowi wynosi:

1)                  w okresie pierwszych 6 miesięcy:

a)                  dla osoby samotnie gospodarującej - do 1.175 zł miesięcznie,

b)                  rodzinie 2-osobowej - do 70 % kwoty, o której mowa w lit. a, na osobę,

c)                   w rodzinie 3-osobowej - do 60 % kwoty, o której mowa w lit. a, na osobę,

d)                  w rodzinie liczącej 4 osoby i więcej - do 50 % kwoty, o której mowa w lit. a, na osobę;

2)                  w okresie od 7 do 12 miesiąca:

a)                  dla osoby samotnie gospodarującej - do 90 % kwoty, o której mowa w pkt 1 lit. a,-1 033  zł

b)                  w rodzinie 2-osobowej - do 90 % kwoty, o której mowa w pkt 1 lit. b, na osobę,

c)                   w rodzinie 3-osobowej - do 90 % kwoty, o której mowa w pkt 1 lit. c, na osobę,

d)                  w rodzinie liczącej 4 osoby i więcej - do 90 % kwoty, o której mowa w pkt 1 lit. d, na osobę.

2.      Świadczenie wypłaca się w terminie do 15 dnia każdego miesiąca.